Parch

Morloi

Mae gennym ddwy rywogaeth wahanol o forloi sy’n byw yng Nghymru – y morlo llwyd a’r morlo cyffredin/harbwr. Maent yn edrych yn wahanol, yn gallu ymddwyn yn wahanol ac yn byw bywydau gwahanol, ond mae’r ddwy rywogaeth angen ein cymorth i’w cadw’n ddiogel rhag aflonyddwch o’r tir a’r môr. Y morlo llwyd yw’r un mwyaf cyffredin y byddwch chi’n ei weld yng Nghymru, heb os. Yn y DU mae gennym dros 40% o boblogaeth y byd i gyd, felly mae’n bwysig ein bod yn gwybod sut i ymddwyn o’u cwmpas i sicrhau eu bod yn gallu bwydo, bridio, gorffwys a nofio yn ddiogel.

Ion

Chwef

Maw

Ebr

Mai

Meh

Gorff

Awst

Medi

Hyd

Tach

Rhag

Lloi Morloi

Tymor Lloi Morloi

« Sgroliwch i’r chwith ac i’r dde i weld yr holl fisoedd »

Sut i ofalu am Morloi

Nid yw morloi yn hoffi cael eu dychryn. Os ydych chi mewn cwch tawel neu gaiac, ceisiwch aros o leiaf 100 metr i ffwrdd oddi wrthynt, peidiwch â dynesu atynt yn dawel a pheidiwch â’u hamgylchynu; fel bod ganddynt gyfle i nofio i ffwrdd oddi wrthych.

Mae sŵn yn amharu ar forloi. Os ydych mewn cwch â phŵer, cadwch eich cyflymder o dan 5 not wrth gyrraedd a gadael, a pheidiwch â mynd yn rhy agos. Arhoswch o leiaf 100 metr i ffwrdd. Mae hynny tua maint cae pêl-droed!.

Wyddoch chi fod morloi yn nofio’n gyflym ac yn deifio’n sydyn os ydynt yn teimlo’n ofnus? Os ydych chi’n eu gweld yn gwneud hyn pan fyddwch allan ar y dŵr, yna rydych chi wedi mynd yn rhy agos.

Os ydych yn gweld morloi yn gorwedd ar y traeth, peidiwch â mynd atynt, yn enwedig rhwng mis Awst a mis Rhagfyr pan fyddant yn aml gyda lloi bach. Os ydynt yn edrych fel eu bod yn ofnus neu’n flin, gall symud oddi wrthynt eu hatal rhag rhuthro i’r môr.

Os cewch hyd i lo morlo gwyn ar ei ben ei hun ar y traeth, mae’n debyg nad yw’r fam yn rhy bell i ffwrdd yn y dŵr yn rhywle. Gadewch nhw yno. Gall ymyrryd â lloi bach, e.e. cyffwrdd a throsglwyddo arogl dynol, achosi’r fam i’w gadael nhw.

Mae’n wych gweld morloi’n gorwedd yn haul yr haf ar greigiau cynnes. Ewch i’w gweld yn iawn ar y clogwyni uwchben y traeth a mwynhewch yr olygfa. Ond ceisiwch fod yn dawel a di-stŵr, oherwydd gall eu gwylio o’r clogwyni aflonyddu arnynt hyd yn oed.

Ffeithiau hwyl

Yn y gorffennol, credir bod sŵn morloi wedi denu llongau i greigiau, gan fod y morwyr yn cael eu swyno gan y sŵn – ond mewn gwirionedd, dim ond un morlo ydyw, benyw yn ôl pob tebyg, yn rhoi gwybod i un arall fod y lle wedi’i gymryd.

Yn y Saesneg defnyddir y term ‘Banana-ing’ / ‘Bananaring’ pan fydd morlo’n codi ei ben a’i gynffon i fyny ar yr un pryd. Mae ymchwilwyr yn credu bod hyn yn digwydd pan fydd morloi eisiau cadw’r rhannau hyn o’u corff, sy’n sensitif i oerni, allan o’r dŵr.

Ni fydd morloi benywaidd yn bwyta o gwbl wrth ofalu am eu lloi bach, ac maent yn gallu colli hyd at draean o’u pwysau yn ystod y tymor bridio.

Mae lloi morloi llwyd yn treulio tua 3-4 wythnos gyda’u mam yn y safle lle cânt eu magu cyn cael eu diddyfnu, ac ar ôl hynny maent yn gofalu am eu hunain.